Η λέξη mindfulness είναι δύσκολο να μεταφραστεί στα ελληνικά. Για τον όρο mindfulness χρησιμοποιούμε συνήθως την πλησιέστερη στα ελληνικά λέξη ενσυνειδητότητα και εννοούμε την ικανότητα για παρατήρηση, για επίγνωση. Είναι δηλαδή η κατάσταση κατά την οποία είναι κανείς επικεντρωμένος και έχει επίγνωση για το τι γίνεται στο παρόν, στο «τώρα» (Brown & Ryan, 2003), χωρίς κριτική. Η ενσυνειδητοτητα είναι ένα από τα στοιχεία της yoga και του διαλογισμού και αναπτύχθηκε στην ανατολή. Η πρακτική του mindfulness (ενσυνειδητότητας) εφαρμόζεται τώρα πια όλο και συχνότερα στο χώρο της ψυχικής υγείας και εξελίχθηκε ως εναλλακτική προσέγγιση θεραπείας. Σύμφωνα με διάφορες μελέτες, το mindfulness ενδείκνυται για καταθλιπτικές και αγχώδεις διαταραχές, για την αντιμετώπιση χρόνιου πόνου, για τη θεραπεία εξαρτήσεων από ουσίες κ.α.
Μέσω της εκπαίδευσης στην ενσυνειδητότητα μαθαίνουμε να δίνουμε προσοχή στην παρούσα στιγμή, στις σκέψεις, στα συναισθήματα, στο σώμα. Αυτό βοηθά στο να καλλιεργήσουμε μια στάση περιέργειας για όσα βρίσκονται μέσα μας και για όσα συμβαίνουν σε εμάς παρατηρώντας τα με ανοικτό πνεύμα. Δεν είναι πρακτική χαλάρωσης για να ξεφύγουμε από το παρόν αλλά αντιθέτως μας αφυπνίζει απαλά σε αυτό. Δίνοντας προσοχή με γαλήνη, αποδοχή και νηφαλιότητα ερχόμαστε σε μια νοητική κατάσταση που μας επιτρέπει να βιώνουμε χαλάρωση μέσα στην επαγρύπνηση. Από το κέντρο αυτό της ψυχικής γαλήνης μαθαίνουμε τους εαυτούς μας και αποκτούμε την ικανότητα να επιλέγουμε συνειδητά και με επίγνωση τις πράξεις μας, δηλαδή να δρούμε βάσει των δικών μας αξιών και όχι να αντιδρούμε μηχανικά στα όσα συμβαίνουν σ’ εμάς.
Ακολουθεί ένα απλό παράδειγμα άσκησης παρατήρησης για αύξηση της
ενσυνειδητότητας (mindfulness). Η άσκηση αυτή είναι μεν απλή αλλά μπορεί να έχει ισχυρό αποτέλεσμα. Βοηθάει να επανασυνδεθούμε με την ομορφιά του φυσικού περιβάλλοντος και ν’ απολαύουμε μικρές στιγμές που κρύβουν όμως μεγάλο νόημα και που συνήθως τις αφήνουμε να περνάνε απαρατήρητες.
Οδηγίες:
- Επιλέξτε ένα φυσικό αντικείμενο στο άμεσο περιβάλλον και παρατηρήστε το δίνοντάς του την πλήρη προσοχή σας για 1-2 λεπτά, για παράδειγμα, ένα λουλούδι, ένα έντομο, τα σύννεφα ή το φεγγάρι.
- Αφεθείτε στην παρατήρηση του λες και το βλέπετε για πρώτη φορά. Επιτρέψτε του να μονοπωλήσει την προσοχή σας ώστε η παρουσία του να σας απορροφήσει πλήρως.
- Νιώστε την ενέργεια που εκπέμπει και τον ρόλο και το σκοπό του στον φυσικό κόσμο.
- Παρατηρήστε το αποτέλεσμα αυτής της απλής εμπειρίας στο σώμα και στη ψυχολογία σας.
- Με τον ίδιο τρόπο μπορούμε να παρατηρήσουμε ήχους και μυρωδιές.